9 Şubat, 1987 yılından beri Dünya Sağlık Örgütü tarafından Dünya Sigarayı Bırakma Günü olarak kabul ediliyor. Her yıl ülkemizde 100 bin, dünya genelinde ise 6 milyon kişi sigaradan dolayı hayatını kaybediyor. Bu özel günde sigara kullanımının zararlarına dikkat çekilerek farkındalık oluşturulması amaçlanıyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi’nden Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Onur Noyan, 9 Şubat Dünya Sigarayı Bırakma Günü’ne ilişkin yaptığı açıklamada sigara kullanımının ağırlıklı olarak ergenlik döneminde başladığına dikkat çekti.
Sigara bir geçiş maddesidir
Gençler için sigaranın öneminin çok fazla olduğunu belirten Doç. Dr. Onur Noyan, “Ergenler sigara ile genellikle lise döneminde tanışmakta ve kullanımı devam ettirmektedirler. Nikotin bağımlılığı olan yetişkinlerin %90’ı sigaraya ergenlikte başlamaktadır. Hatta sigara bir geçiş maddesi olarak değerlendirilmektedir. Sigara ila başlayan yol alkol ve madde kullanımına doğru ilerlemektedir. Bu dönemde ergenlerin sigara ile tanışması önlenirse bir daha sigara ve diğer maddeleri kullanmama olasılıkları çok yüksek olacaktır” uyarısında bulundu.
Büyüdüğünü kanıtlama çabası
Ergenlik sürecinde sigara kullanmaya başlamayı kolaylaştıran birkaç faktör bulunduğunu ifade eden Doç. Dr. Onur Noyan, “Bunların başında çocukluktan yetişkinliğe giderken ailesine büyüdüğünü ve bireyselleştiğini kanıtlama çabası, merak etme, arkadaş ortamına girmek amacıyla kullanım, aile büyüklerini ya da ünlü taklit etmek gelmektedir” dedi.
Tek kullanımla başlıyor, giderek artıyor
Ergenlerin sigara kullanım sürecinin yetişkinlerle çok benzer özellikler gösterdiğini ifade eden Doç. Dr. Onur Noyan, “İlk başlarda tek tek olarak kullanılan sigara miktarı giderek artmakta, 3-4 paket sonra yoksunluk belirtileri ve aşerme dediğimiz sigara kullanma isteği başlamaktadır. Bu süreç bağımlılığın geliştiğini gösterir” diye konuştu.
E-sigara en büyük risk
Sigaranın içerisinde bulunan yüzlerce farklı ve zararlı maddenin yanında bağımlılık yapan esas maddenin nikotin olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Onur Noyan, “Son zamanlarda giderek popüler olan ve yazılı ve görsel basında sık sık karşılaşılan elektronik sigaralar aslında çok büyük bir risk oluşturmaktadır. Ergenler özellikle sigaradan daha güvenli olduğunu düşünerek e-sigara kullanmaya başlamaktalar ve bu kullanım aslında sigara bağımlılığına giden yolun önünü açmaktadır” uyarısında bulundu.
Çocukluk döneminde sigaranın zararları anlatılmalıdır
Çocukları sigara kullanımından korumak için alınması gereken önlemler olduğunu ifade eden Doç. Dr. Onur Noyan, şu tavsiyelerde bulundu:
“Öncelikle ergenlik öncesinde çocukluk döneminde bu konuların iletişim halinde konuşulmuş olması gerekmektedir. Çocuklara ders verir nitelikte olmadan sohbet içerisinde sigaranın olumsuz etkileri hakkında bilgi vermek gerekli. 5-11 yaşları arasında çocuklarla sohbet edilirken sigaranın dişlerde sararmaya sebep olduğu, kötü bir nefes kokusuna sebep olduğu, kalp krizi ve astım gibi birçok hastalığa sebep olduğundan bahsetmek çok önemlidir. Sigara içen birisine rastlanıldığı zaman çocuklarla sigaranın olumsuz etkileri ile ilgili sohbet etmeye başlamak çok önemlidir. 12 yaşından sonra ise ergenlerin ikili ilişkilerde sigaradan görecekleri zararlarla ilgili, çok çabuk bağımlı yaptığı hakkında bilgilendirmek ve hayır diyebilmenin çok önemli olduğu hakkında iletişime geçilmesi fayda sağlayacaktır. Bunun yanında çocuklara örnek olmak amacıyla yanlarında ve bulundukları ortamda hiç sigara içmemek, sigara içiliyorsa bu duruma engel olmak gerekmektedir. Rol model olarak sigara içmeyen bir ebeveyn büyük önem taşır. Bir odadan diğer bir odaya bile olsa çocuklardan sigara ya da kibrit, çakmak, e-sigara gibi sigara ürünleri getirmesini ya da satın almasını istememek gerekmektedir. Tüm aile bireylerinin spor, fiziksel aktivite, sağlıklı beslenme alışkanlıkları ve kültürel faaliyetler gibi ‘sağlıklı yaşam’ felsefesini benimsemesi çocuk ve ergenleri her türlü zararlı alışkanlıktan koruyacaktır.”
Çocuğunuzun sigara kullandığını öğrenince ne yapmalısınız?
Doç. Dr. Onur Noyan, çocuğunun sigara kullandığını öğrenen ebeveynlerin mutlaka çocuklarıyla konuşması gerektiğini belirterek “Eğer sigara içtiğinden şüpheleniyorsanız bu konu hakkında mutlaka konuşmak gerekli. Öncelikle şüphelerinizi açık ve net bir şekilde aktarmalı ve sigara içip içmediğini sormalısınız. Ama bu konuşma sakin bir tonda öfke ve tehditten uzak durarak karşınızda bir yetişkin olduğunu düşünerek yapılmalı. Öncelikle hedefe ne zamandan beri kullandığındansa sigaraya neden ihtiyaç duyduğu, sigaranın etkisinin ne olduğu konusunda bilgi sahibi olmak olmalı. Eğer bir akran baskısı varsa bu konu üzerinde hassasiyetle durulmalı. Sigara kullanmasını tasvip etmediğinizi sakin bir tonda aktarmak çok önemlidir” uyarısında bulundu.
Bu konu ile ilgili ceza vermek ya da arkadaşları ile konuşmasını engellemenin çok uygun davranışlar olmadığını vurgulayan Doç. Dr. Onur Noyan, “Sadece arkadaşlarının davranışlarının ne olduğunun önemi olmadığı ve kendisini bireysel olarak kararlar alması konusunda cesaretlendirmek gerekmektedir. Eğer bağımlılık geliştiğini düşünüyorsanız mutlaka bir uzman desteği alma konusunda işbirliği yapmalı ve bu durumun tedavisi olduğu konusunda bilgi vermelisiniz” diye konuştu.