Sağlık için alınması gereken mikro elementler arasında yer alan iyot, ülkemizde belli oranlarda sofra tuzlarına ekleniyor. İyot eksikliği, çocuklarda ve yetişkinlerde çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilirken, vücuttaki iyot fazlalığı ise birçok hastalığa yol açabiliyor. Günlük tuz tüketiminin 5-6 gramı aşmaması öneriliyor ve erişkinlerin günlük 150 mikrogram iyot alması yeterli oluyor. Son günlerde iyot damlası adı altında satılan ürünlerin ise uzman hekimlere danışılmadan alınmaması önem taşıyor. Memorial Kayseri Hastanesi Çocuk Endokrinoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Selim Kurtoğlu, iyot hakkında bilgi vererek, vücuda alınan aşırı iyotun ortaya çıkarabileceği sorunlar hakkında uyarılarda bulundu.
Anne adaylarının iyotu daha fazla alması gerekiyor
İyot, insan vücudundaki tiroid hormonun sentezi için gerekli bir elementtir. Bebeklerin günlük 5 yaşa kadar 90, çocukların ergenliğe kadar 120 ve ergenlikte de yetişkinlerin 150 mikrogram iyot alması gerekmektedir. Gebelik öncesinde günde 150 mikrogram alınması gereken iyot miktarı, hem gebe hem de bebek söz konusu olduğunda bu miktar 250 mikrograma yükselmektedir. Gebelikte iyot eksikliği anne ve bebekte tiroid hormon yetersizliğine yol açabilmektedir.
İyot bu yollarla vücuda fazladan alınabilir
Tuzların iyotlanmasıyla dünyada ve ülkemizde iyot eksikliği ve oluşturduğu problemler büyük ölçüde ortadan kalkmıştır. Ancak az alınmasının yanı sıra iyotun aşırı miktarda tüketilmesi de önemli sağlık sorunlarına yol açmaktadır.
- Doğum sırasında sezaryen bölgesine veya rahim kesisine iyotlu antiseptik sürülmesine bağlı annede ve anne sütü yoluyla da bebekte iyot yüklenmesi oluşmaktadır.
- Uzakdoğu ülkelerinde anne sütünü artırmak amacıyla anneye verilen yosun çorbalarındaki iyot anne ve bebekte iyot yüklenmesine neden olmaktadır.
- Bebeklerde göbek kordonunun bakımı için iyotlu antiseptik sürülmesi de vücuttaki iyot yükünü artırmaktadır.
- Bebeklik döneminden sonra aşırı tuz kullanımı veya iyotlu solüsyonların bilinçsizce kullanımı vücutta iyot fazlalığına yol açmaktadır.
- Son yıllarda iyot damlası şeklindeki ürünlerin bilinçsizce önerildiği ve tiroid hastalarının bu şekilde yanlış yönlendirildiği gözlenmektedir. Ayrıca iyot damlalarının obezite hastalarında kilo verdirici etkisinin olduğu iddiasının bilimsel bir dayanağı yoktur. Bazı damlalarda ne kadar iyot olduğu da bilinmemekte, tüketilmesi nedeniyle vücuda giren aşırı iyot nedeniyle sağlık sorunları ortaya çıkabilmektedir. Halkımızın bu konuda dikkatli olması gerekmektedir.
İyotun fazlası vücuda zararlı
İyot yüklenmesi yenidoğanlarda ve bebeklerde tiroid bezinin çalışmasını durdurarak hipotiroidi tablosuna yol açmaktadır. Diğer yaş gruplarında aşrı iyot alınması, iyot sivilcelerine ve yine hipotiroidiye neden olmaktadır. Tiroid açısından sağlıklı bireylerde ise aşırı iyot alımı otoimmun mekanizmalarla Hashimoto tiroidi hastalığına yol açabilmektedir. Tiroid nodülü bulunan kişilerde iyot alımına bağlı zehirli nodül denilen tablo yani tiroid bezinin aşırı çalışması ortaya çıkabilmektedir.
İyot vücuda nasıl alınmalı?
Ülkemizde iyot eksikliğine bağlı sorunları gidermek için belli miktarlarda sofra tuzlarına iyot katılmaktadır. Işık geçirmeyen paketlerde satılan iyotlu tuzlar, evde saklanırken de yine ışık geçirmeyen ağzı kapalı kaplarda saklanmalıdır. Salatalara normal dozda iyotlu tuzun yeterli miktarda kullanılmasında sakınca yoktur. Ancak tuz, yemek pişerken atılırsa içindeki iyot buharlaşarak kaybolabilmektedir. Bu nedenle tuzun içindeki iyottan yararlanabilmek için yemek piştikten sonra tuzun yemeğe eklenmesi gerekmektedir.
